Meer dan een kwart eeuw bieden Jos Derks en Bas Kleijnen van Circus Tadaa! uit IJsselstein schoolkinderen en werknemers de gelegenheid om te jongleren, eenwielfietsen en koorddansen. Indien gewenst met honderden tegelijk. Wat is hun geheim? “Ouders en leraren hebben tranen van het lachen in hun ogen.”
Bas Kleijnen (58) is van oorsprong tekenleraar en Jos Derks (47) deed ooit in Utrecht de Pabo. Maar in het reguliere onderwijs zijn ze als docent nooit terechtgekomen. Wel in het circus.
Toen hij een kwart eeuw geleden de Pabo deed, woonde Derks in Houten. ,,Ik ging met een buurman parasailen in Frankrijk. Op de camping stond ik met mijn kegels te jongleren toen iemand me aansprak. Dat was Bas. Hij wilde weten of ik meer circustechnieken beheerste, een rijbewijs had en wat ik verder deed in het leven.’’
Meteen verkocht
Uiteindelijk vroeg Bas hem ook om eens bij het Utrechtse Circus Jopie te komen kijken, waar hij zelf werkte. Het duurde een jaar, maar uiteindelijk deed Derks dat. Hij was meteen verkocht. ,,Met kinderen werken vind ik sowieso leuk en een circus is gek en anders, dat past bij me. Bovendien verdiende het veel beter dan mijn horecabaantje in die tijd.’’
Hij studeerde af en ging in vaste dienst bij Circus Jopie, dat toen kindercircus was, maar ook workshops verzorgde op (basis)scholen. Gaandeweg leerde Derks de andere circustechnieken zoals ballopen en koorddansen. Maar toen maatje Kleijnen een tijd uit de running was, stond hij er wat de workshops betreft alleen voor. ,,Ik wilde het niveau verhogen en optreden met goede geluidsinstallatie, betere materialen en een nieuw decor.’’
Uiteindelijk werd de afdeling workshops op verzoek van Derks afgesplitst van het kindercircus Jopie. Hij nam de goodwill tegen een vergoeding over. ,,En zo begon ik in 2004 voor mezelf met Circus AdieJos en Bas toen hij weer beter was met Circus AlaBas. We deden heel veel dingen samen.’’
Kansloze naam
Zoveel dat het al gauw Circus AdieJos & AlaBas werd. ,,Kansloze naam natuurlijk. Dat moest veranderen. We werden een vof en de nieuwe naam werd Circus Tadaa! Die kreet hoorden we al regelmatig tijdens onze workshops.’’
We zijn nu jaren verder. De zaak draait met zo’n 150 opdrachten per jaar als een Chinees bordje op de stok van een jongleur. Koningsdag is jaarlijks het spreekwoordelijke startschot voor het seizoen. met heel veel workshops op scholen; de drie bussen en twee gesloten aanhangers van Tadaa! staan zelden stil. Ze zijn in het hele land actief, dus regelmatig melden Derks en Kleijnen zich na een week weer thuis met een tas vol vieze gestreepte shirtjes.
Als de scholen gesloten zijn, draaien de vakantiekampen en is er vakantievermaak, waar Tadaa! ook gewenst is. Na de zomer is er werk tijdens de introducties in het voortgezet onderwijs. Alleen in de winter is het rustiger, met tijd voor reparaties van materiaal, de boekhouding en bezinning.
Nieuw leven inblazen
Derks is van het regelwerk, Kleijnen heeft het creatieve brein dat vlogs en blogs bedenkt. Zij zijn de hoofddocenten van Tadaa!, samen met zzp’er John. Daaromheen zit een groep van zo’n 25 mensen, vaak artiesten, die graag voor het circus werken en om wat extra inkomen binnen te harken.
Circus Tadaa! is in te huren voor bedrijfsdagen en teamuitjes, maar ook om tijdens een vergaderdag na de lunch de aanwezigen wat nieuw leven in te blazen. Bijvoorbeeld door alle aanwezigen in de congreszaal met Chinese bordjes te laten draaien. ,,Binnen no time staat iedereen te draaien, te lachen en te roepen. Waarna de dagvoorzitter het weer overneemt.’’
Maar veruit de belangrijkste doelgroep blijven de (basis)scholen. Het zijn er in heel Nederland zo’n achtduizend, dus het is wat Derks betreft prima dat er meer circussen actief zijn. ,,Maar wij als Tadaa! zijn de enige die een workshop met veel meer dan zeshonderd leerlingen aankunnen, inclusief een afsluitende voorstelling van maximaal een uur.’’
Tranen van het lachen
Belangrijke eerste stap? De avond op school, voorafgaand aan de workshopdag. Je zou het instructiecabaret kunnen noemen, verzorgd door Jos en Bas. Leerkrachten en ouders zijn aanwezig en hen wordt uitgelegd hoe ze de kinderen circustechnieken zoals de eenwielfiets, de diabolo en het strakke koord kunnen leren.
,,We doen het allemaal voor, terwijl we ondertussen héél veel grappen maken. We steken er enorm veel energie in. De mensen in de zaal zitten met tranen in hun ogen van het lachen. Twee uur lang topsport, maar na afloop staan ze te trappelen om aan de volgende dag te beginnen.’’
Die begint voor de mensen van Circus Tadaa! met kneiterhard werken. Het mooie decor moet worden neergezet, circusspullen klaargelegd, geluidsinstallatie aangesloten. Ouders en docenten spelen op de dag een belangrijke rol en voor elke honderd kinderen is er ook nog een hulpdocent van Tadaa! aanwezig. Maar de ‘hoofddocent’ heeft de leiding. Die staat de hele dag voor honderd procent aan, aldus Derks. ,,Voor kinderen en vrijwilligers is de workshop een feestje, dus dan kun je als hoofddocent echt niet chagrijnig gaan doen, maar je moet volle bak.’’
Kegels door de lucht
Eerst krijgen de kinderen de gelegenheid om alle circustechnieken uit te proberen, daarna kiezen ze hun favoriet en gaan zich verder bekwamen. De belofte van Tadaa! is dat, ook als er vele honderden kinderen meedoen, er een afsluitend optreden is dat niet langer dan een uur duurt. Geen enkele andere circusworkshop kan dat. Hoe is dat mogelijk?
De kleuters hebben hun eigen optreden, legt Derks uit, maar het geheim zit hem – naast genoemde inspirerende cabaretavond – in hun op Amerikaanse leest geschoeide circus. ,,We hebben meerdere gordijnen en pistes, per honderd kinderen één. Dus als de jongleurs aan de beurt zijn, vliegen op meerdere pistes tegelijk de kegels door de lucht.’’
Het allemaal goed laten verlopen, dat is een kunst, zegt Derks. ,,Je moet kunnen organiseren, overzicht hebben en houden, goed met mensen omgaan, sociaal zijn en het is fijn als je ook wat circustechnieken beheerst. Dat is allemaal te leren, behalve het sociale deel. Dat moet in je zitten.’’
Veer in je derrière
Zelf maak je hem het meest blij als er gejongleerd kan worden. Maar de kick van het werk is als alle kinderen optreden, er overal blije gezichten te zien zijn en iedereen geniet. ,,Dat is het mooiste. Als mensen blij maken gaat vervelen, heb je echt een probleem. Ik ben een bevoorrecht mens. Bij de meeste beroepen krijg je als het meezit eenmaal per jaar een veer in je derrière. Als medewerker van Tadaa! gebeurt dat na elke workshop. En dat blijft héél fijn.’’